Psikoterapi nedir, ne değildir ve nasıl fayda sağlar?

Yanlış İnanış

Yakın arkadaşlarla ya da akrabalarla konuşmak gibi bir sohbet şeklidir.

Psikoterapide Asıl Amaç

Psikoterapi de asıl amaç rahatlatmak, neşelendirmek, hak vermek değildir. Empatl kurarak beraberce üzülmek ya da kişinin üretemedlğl çözümü doğrudan bulup empoze etmek değildir. Psikoterapi ortamı, kişinin kendini tanıması ve çözümlerine ulaşabilmede gerekli patolojik zeminin aluşbıuknaya çalışıldığı bir ortaklıktır.

Gerçek Olan

Baş edilemeyen duygu ve düşüncelerden kurtulmak, düşüncelerin sağlı İdi tarafa doğru dönmesiyle kişinin asıl hedefte ulaşmasında kendnl engeleyen blokajlan görebilmesini sağlamak ve duyguları da yöneterek yeniden doğru yapılanmaktır. Kısaca mantığı devrede tutarken sorunları çözmede alternatif yolların danışan tarafından görülebilir bale gelebilmesi İçin, Idşlye özel uygun teknikler İle problemin kaynağına İnerek, Idşlyl tıkayan yolu açmak ve kendini sağlıklı şekilde gerçekleştirmesini sağlamaktır.

Gidilecek Yol

Duygu değişimleri kişinin yaşama ait bakış şeklini farklılaştırır. Duygular ile baş etmede güçlük çekildiğinde mantık devreye sokulamaz. Mantık: Aklın bulduğu, duygunun doğurduğu, sevginin yoğurduğu tecrübe çocuğudur. Tecrübeler kişilere yol gösterendir. Yaşanan tecrübelerin ağırlığı altında ezilen beden, doğru tepkiyi veremeyebilir. Bedenin tepkileri farklılaşabilir ve kişi sözcükler yerine o tepkilerle kendisine ve dışarıya mesaj verir. Bu mesajlar genellikle olumsuz duygular ve düşüncelerin ardından çıktığından, yaşamı kısıtlayan hale gelmemizi sağlarlar. Yaşam kalitesinin bozulması, seçilen hedefin unutulması ya da artık hedefin görünemez hale gelinmesi, terapi sürecinin artık devreye girmesini gerektirmektedir.

Terapistin Vazifesi

Psikoterapi ortamı biraz da denizciliğe benzer. Hayat denize, kişinin hayatta kapladığını varsaydığı yer gemiye, kişi kaptana, terapist ise kılavuz kaptana benzetilebilir. Kişi kendi hayat gemisini kullanmakla yükümlüdür çünkü kaptan odur ve sorumluluk ona aittir. Ancak gemisini kullandığı alanda başka gemiler ve hayat denizinde fırtınalar, girdaplar ve su altında göremeyeceği çıkıntılar olabilir. Burada devreye kılavuz kaptan yardımı yani terapist girer. Kişinin hayat denizinde gemisin] minimum risklerle güvenli denizlere ulaştırmasında kılavuzluk yapar. Özellikle bu yönüyle hayat dümenine yeni geçmiş olan çocuk ve gençlerde uygulanan terapiler tedavide büyük öneme haizdir.

İlk Adım

Psikoterapiye gitmenin utanı¬lacak bir şey olmadığı artık tüm dünyaca bilinmektedir. Pek çok başarılı kişinin ardında psikolojik danışmanlar vardır. Kişinin kendindeki eksiklikleri ya da kendisini zorlayan süreçleri bilip hareket etmeyi istemesi son derece akıllıca bir seçimdir. Kendini çözümlemek, çözümle¬meyi istemek ve bu kararı alıp, kararın arkasında durmak ilk adımdır.

Psikoterapist Ne İster

Gelen danışanın tedavi süreci bittiğinde, eğer İlaç kullanımı artık tamamlanmışsa yeniden İlaç kullanmaya başlamaması İçin gerekil şartları öğrenmiş olmasını; ne doktora, ne ilaca, ne de pslkoloğa bağımlı olmamasını ister.

PSİKOTERAPİ BİREYSEL ÖZGÜRLÜĞE GİDİŞ İÇİN SAĞLIKLI BİR SEÇİMDİR. YENİDEN RAHATSIZLANMAMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLERİN ÖĞRENİLDİĞİ BİR SÜREÇTİR." 

Terapi Süreci Nasıl işler?

* Detaylı bir bilgi alınması için öncelikle psikolog ile danışan arasında güvenin oluşması esastır. Bu İlişki bir seansta da oluşabileceği gibi doğası gereği beklenenden uzun zaman da alabilir.

* Psikoterapi yalan üzerine inşa edilemez, bu zarar verir. Karşılıklı olarak her iki tarafın da bir diğerine güvenmesi şarttır.

* Öncelikle kişilik analizi yapılır, çeşitli testler kullanılır. (Çocuk, ergen ve yetişkin de birçok farklı test bataryaları mevcuttur). Bu testlerin sonuçları kişiye aktarılır. Çocuk ise mutlaka aileye bilgi verilir. Ailenin de terapiye katılması gereken durumları terapist belirler. Terapi seanslarında Içgörünün sağlıklı olması esas olarak kabul edildiğinden, edinilen bilgiler ve çıkarılan sonuçlar hakkında kişiye detaylı olarak bilgi verilir ve İzlenecek yol birlikte çizilir.

* Psikolog, gelen danışanın şikayet spektrumuna uygun terapi şeklini belirler.

* Terapilerde önemli olan sürekliliktir. Hiçbir terapi yarım bırakılmamalıdır. Eğer kişi terapist ile anlaşamadığını düşünüyorsa durumu terapisti ile paylaşmalıdır. Danışan çevresiyle kurduğu çatışmalı İlişkileri farkında olmadan terapide yansıtabildiğinden bu bilgi mutlaka terapistiyle paylaşmalıdır. Tüm bunlara rağmen kişi seanslara devam etmek İstemiyorsa karşılıklı bir olumsuz etkileşim durumu nedeniyle terapist değiştirme hakkına sahiptir. Burada önemli olanın bu duyguyu terapiyi yapan kişi ile paylaşması ve bu konunun seansta konuşulmasıdır. Bu değerlendirmenin ardından seçim hakkı kişinin kendisine bırakılır.

* Yetişkinler ile yapılan terapilerde özel bilgiler hiçbir şart altında, danışanın izni olmadan aile bireylerine ya da yakınlarına aktarılamaz. Gizlilik ve özele saygı önceliklidir.

* Aile, okul, sosyal çevre gibi dış unsurları kullanmak gerektiğinde bu süreç gelen kişinin yaşı, eğitimi ve konumuna bağlı olarak şekillendirilir. Çocuk □ ve gençlerde tüm bu etkenler terapiye uygun şekilde dahil edilebilir. Yetişkinlerde de duruma göre sosyal yakınlık özelliklerine göre danışanın da isteği ile yakın çevresindeki kişiler terapiye dahil edilebilir.

* Terapi seansları 50 dakikadır, ancak çeşitli uygulamalarda bu süreç azalıp artabilir. Bu uygulamanın nedenleri tedavinin şekline göre danışana bilgi olarak verilir ve onayı alınır.

* Terapi süreci asla yarım bırakılmamalıdır. Bırakılma zamanı terapist ile konuşularak, nedenleri ve niçinlerine bakılarak tespit edilir. Zamanından önce bireysel kararla terapi kesinlikle kesllmemelldir.

* Son 15 yıldır terapilere belirli araçlar da dahil edilmektedir. Bilgisayarın terapide kullanımı İle bedensel tepkilerimizi ve beyin dalgalarımızı da görmek mümkündür. Kişiyi rahatsız eden tepkilerin çözümlenmesi bu yolla da mümkün hale gelmiştir. Biofeedback, Neurofeedback, Neurobiofeedback (Nöroterapi), Edufeedback denilen çalışmalar terapi sürecinde hızlanma sağlamaktadır. Bu yöntemler kişisel farkındalığı arttırıp kişinin tedaviye aktif katılmasını sağlamış ve gerçekten kendini kontrol edip edemediğini doğru olarak değerlendirmesinde yardımcı tekniklerdir.

* Modern tıbbın tamamlayıcısı ve hızlandırıcı unsurlar olarak GRUP TERAPİLERİ (PSİKODRAMA, ETKİLEŞİM GRUBU VB), EFT, EMDR, HİPNOZ vb gibi bazı teknikler de kullanılmaktadır. Tüm bu teknikler uzman terapistlerce kullanılmalıdır. Hatalı kullanımlar zarar vericidir. Duygusal zararlar kişi İçin çok zedeleyicidir.

* Birçok kullanılan araçlarla birlikte zihinsel gelişimi de arttıran REHACOM uygulaması bilgisayar eşliğinde çocuklardan yaşlılara kadar çeşitli yaş durumlarında kullanılmaktadır.

* Psikiyatrik tedavilerde tek başına ilacın kullanılması yeterli olmayacağından, kişinin içgörüsü yerinde ise psikoterapinin de birlikte kullanımı daha hızlı ve kalıcı iyileşme sağlamaktadır. Psikiyatrik tedavi gören kişi sadece ilaç kullanımıyla yetinmeyip terapi desteği almışsa ihtiyaç hissettiğinde stresini kontrol etmeyi ve sıkıntıyla baş etmeyi öğrendiğinden, yeniden İlaca dönmek durumunda kalmayacaktır.

Terapilerde Kullanılan Teknikler Neyi Sağlar?

* İhtiyaca göre bir çok şekilde ve düzenekte terapi ortamı oluşturulabilir. Psikoterapiler bireye odaklı olabileceği gibi destekleyici enstrümanlarda kullanılarak yapılmaktadır. Pek çok terapi çeşidi bulunmakla birlikte kişinin yaşadığı duygu durumu ve zorlanmasına yönelik olarak terapide seçim yapılır ve seanslar arasında terapinin şekli psikoterapist tarafından süreç ile bağlantılı olarak değiştirilebilir.

* Tedavi planlamalarında amaç; yanlış, çatışan, çelişki, uygunsuz davranış ve alışkanlıkların düzeltilmesi, işlevselliği ketleylci özelliklerinin giderilmesidir. Bu nedenle farklı teknikler kullanılmaktadır. Kişilik analizinin (MMPI) ardından yapılan değerlendirme ile kişiye uygun tedavide kullanılacak terapi biçimlendirilir.

* Bazı terapilerde somut unsurlar içermesi ve sürecin çok uzun olmaması hedeflenir, kimi terapilerde ise bu süreç daha uzun ve detaylı olmalıdır. Kişinin yaşı, eğitimi, şikayetiyle bağlantılı olarak terapist tarafından uygun terapi yöntemi seçilir.

* Bazı terapi biçimlerinde amaçlanan; bireyin kendisi, çevresi, geleceği, var olma algısı, diğer insanları algılamalarına dair geliştirdiği yanlış algılarına dayalı inanç sistemlerini değiştirmek, uygun hale getirmektir. Tedavi sürecinde yanlış inançları ile ilgili farkındalık artırılarak kişinin bunları değiştirmek için bilinçli çaba sarf etmesi sağlanmaya çalışılır.

* Çocuklarda oyun terapi de kullanılır. Duygu ve düşüncelerini sözel olarak dışarı çıkaramayan çocuklarda tedavi ortamında bir iletişim biçimi İşlevi vardır. Bu yolla çocuğun duygu ve düşünceleri öğrenilmeye çalışılır.

* Grup terapileri içselleştirilmiş ve kişiselleştirilmiş sıkıntıların sağaltılmasında son derece faydalıdır. Grup terapilerinde amaç benzer özelliklerin bulunduğu ortamda katılımcıların kendilerini, birbirlerini ve sorunlarını grup dinamiği içinde tanımaları, tanımlamaları ve çözüm üretebilmeleridir. 

* Eğitsel terapiler; grup yada bireysel olarak uygulanabilen tedavilerdir.

Aile ve Evlilik Terapileri

"Aile Terapisi" terimi iki anlamda kullanılmaktadır:

1. Bireydeki psikolojik bir problemin veya psikiyatrik bozukluğun oluşumunu anlamak ve tedavisini yürütmekte kullanılan yöntemleri İfade eder. Bireyin sorununu çözmek için ailedeki ilişkilerin dinamiklerinin anlaşılması ve düzeltilmesi amaçlanır.

2. Aile üyeleri arasındaki ilişkilerde yaşanan çatışma ve problemlerin ele alındığı ve düzeltilmeye çalışıldığı terapilerdir. "EVLİLİK TERAPİLERİ" de bu amaçla yapılan terapilerin içine girer.

Farkındalık

Aile tedavilerinde tüm aile sisteminin üzerinde durulur, evlilik tedavilerinde ise yalnızca çiftin arasındaki ilişkiler ele alınır. Aile terapisi terapistin aile bireylerini bir araya toplayıp onlara bir takım tavsiye ve nasihatlerde bulunduğu veya aile üyelerinin toplu olarak katıldığı oturumlarda sorunların konuşulması ile sınırlı bir süreç değildir. Aile terapisi insan sorunlarının nasıl oluştuğu ve nasıl aşılabileceğine dair temel varsayımları olan ve bu varsayımlara dayalı müdahale teknikleri kullanılan bir yaklaşım tarzıdır.

• Birbirine benzer ve farklı varsayım ve teknikleri içeren birden fazla aile terapisi yöntemi vardır. Aile ve evlilik terapisi alanında çok sayıda ekol olmakla birlikte tüm ekollerin ortak noktası, aile ile birey arasındaki ilişki ve etkileşimleri ele almalarıdır.

• Terapide daha çok aile üyelerinin veya eşlerin arasındaki iletişim sürecine odaklanılır.

• Aile tedavisi yaklaşımında terapi, bireysel ve grup terapilerinin birlikte kullanıldığı çeşitli tekniklerle sürdürülür.

Aile Tedavisinin Kullanım Alanları

Hemen her tür psikiyatrik bozuklukta, Ameğln "Psikoz'lar", "Psikosomatik rahatsızlıklar", "Alkol-madde kullanımı', "Çocuklarda duygusal bozulduklar veya davranış bozukllukları'nda veya "Aile içi ilişki sorunları'nda" kullanılabilir. Özellikle kronik psikiyatrik bozuklularda aileler, hastalıkla ve hastalığın ailedeki bozucu etkisi İle baş etmede yoğun bir çaresizlik yaşamaktadır. O Aile terapisi sayesinde; hastalık ile birlikte yaşamayı Öğrenme ya da ortaya çıkan sorunlara yeni çOzümler bularak yeni bir dengenin kurulmasıyla bireyin İyileşmesi ve ailede de İşleyişin devamı sağlanır. 

Evlilik Terapilerinde izlenen Yol

* Çiftlerin başvurma nedenleri ne olursa olsun, sorunu çözmeye başlamadan önce evlilikleri tüm yönleriyle, birlikte ve ayrı görüşmeler yapılarak değerlendirilir.

* Değerlendirme sürecinde, her İki taraftan da sorunu kendi gördüğü açıdan tanımlaması istenir.

* Her birinin çözüm konusundaki öneri ve düşünceleri alınır ve terapiden beklentileri belirlenir.

* Bu süreçte, eşlerin kişilik özelliklerinin evliliğe yansımasını anlamak için her ikisine de bazı psikometrik testler ve evlilikteki sorunları ve şiddetini belirlemede bazı ölçekler uygulanır.

* Birleşik seanslarda eşlerin birbiriyle iletişim tarzı ve aralarında nasıl bir etkileşim olduğu gözlenir, birbirlerine söylediklerinin aynı anlamlarda İşitilip işltilmedlğine bakılır.

* Evlilik terapisi; bir anlamda İletişimi öğrenmektir. Problem çözme becerileri kazandırır ve karşısındakini incitmeden nasıl tartışabileceğini eşlere öğreterek ilişkinin yeniden kurulmasına yardım eder.

Terapinin Süresi